Webinars

Moeten we alle bedrijven steunen of kunnen we beter alleen bedrijven steunen die passen in een robuustere, duurzame en eerlijke economie? Tegelijkertijd moeten we natuurlijk de werknemers van failliete bedrijven helpen om ook een plek te vinden in die nieuwe economie?

Inderdaad moeten we opletten dat we het herstel van onze economie op een duurzame manier vormgeven. Dus geen bedrijven steunen die hun werknemers slecht behandelen, belasting ontduiken of het milieu erg vervuilen. Wel kunnen we er over nadenken of we bedrijven kunnen steunen die nu nog vervuilen, maar wel met een goed doordacht plan komen om te verbeteren. Als onze steun daaraan wordt uitgegeven is dat ook prima! Werknemers van failliete bedrijven moeten natuurlijk sowieso geholpen worden. Voor werknemers in sectoren die na de crisis waarschijnlijk niet zo groot terug gaan komen, ben ik voor de introductie van “basisbanen”, waarin mensen door de overheid worden betaalt om sociaal belangrijk, maar economisch ondergewaardeerd werk te doen.

Gaan we na “Corona” weer dichter bij huis produceren? Dat wil zeggen verandert mondialisering in regionalisering (of zelfs nationalisering), zodat arme gebieden (ontwikkelingslanden) productiviteit kwijt raken en daarmee broodnodige inkomsten?

Je ziet nu een groeiende vraag naar een nieuwe Europese industriepolitiek, zodat we in Europa meer zelf produceren. Waar we ons in het verleden probeerden in te zetten op activiteiten met de hoogste productiviteit, bleek dat we nu zelf niet op korte termijn aan genoeg mondkapjes of noodzakelijke medicijnen konden produceren. Tegelijkertijd heeft internationale handel de ontwikkeling van grote delen van de wereld geholpen en miljarden mensen uit de armoede gehaald. Dat succes moeten we niet terugdraaien. Het gaat dus om een slimme strategie: wat hebben we in Europa zelf nodig om crises door te komen, en wat kunnen we uit andere landen importeren?

Hoe kunnen we een “eerlijk” kapitalistisch systeem opzetten in heel Europa, want alleen dit in NL invoeren, dat werkt niet..

Inderdaad moet de heroriëntatie van onze economie op een Europese, zo niet wereldwijde, schaal gebeuren. Gelukkig heeft de EU hier al programma voor die het voorbeeld tonen, zoals de European Green Deal. Hiermee kunnen we op Europese schaal investeren, regels stellen en de economie verduurzamen. De uitdaging is nu om dit programma stevig te verankeren in her post-Covid economisch herstel. Daar ga ik mij hard voor maken!

Hoe zorgen we dat rijke bedrijven meebetalen aan de hulp om de economie aan de praat te houden?

Nu is het belangrijk om bedrijven te helpen deze crisis door te komen en hun werknemers aan te houden. Na de Coronacrisis moeten we de relatie tussen overheid en bedrijven echter grondig herzien via een nieuw sociaal contract voor bedrijven. De samenleving is er nu voor het bedrijfsleven, maar als de crisis voorbij is, moet het bedrijfsleven er zijn voor de samenleving. Bijvoorbeeld door voldoende belasting te betalen, in te zetten op de langdurige groei van hun bedrijf en mens en milieu voorop te zetten in plaats van winst. We zullen dus belastingontwijking harder aan moeten pakken, op Europese schaal hogere winstbelastingen moeten heffen en strenge eisen stellen aan het integreren van risico’s op mens en milieu in het maken van zakelijke beslissingen.

Hoe stimuleren we bedrijven om minder schulden te maken en daarmee weerbaarder te zijn voor een volgende crisis?

Het management van bedrijven wordt nu beloond op basis van korte-termijn-winsten, waardoor ze lange-termijn-risico’s (waarvoor geld moet worden gespaard) uit het oog verliezen. Bonussen van de bedrijfstop zijn gebaseerd op de prijs van aandelen en de winst per aandeel. Om bonussen te doen groeien, kopen bedrijven aandelen op en bezuinigen ze op investeringen die zich pas op de lange termijn uitbetalen. We moeten er dus voor zorgen dat de bedrijfstop op een andere manier wordt beloond. Met meer aandacht voor de lange termijn. Ook moeten we aandeelhouders die duurzaam investeren in bedrijven meer macht geven versus aandeelhouders die hun aandelen heel snel in- en verkopen. Zo zullen zowel de eigenaren als de directie van een bedrijf meer aan de lange termijn denken en zich weerbaarder maken voor een volgende crisis.

Hoe moet de afweging gemaakt worden tussen het redden van kwetsbare mensenlevens op de korte termijn en de belangen van – met name jonge – Europeanen op de langere termijn qua ontplooiing, scholing, privacy, gezondheid, carrière, …?

De volksgezondheid en dus ook het redden van levens moet wat mij betreft voorop staan. Ook jongeren willen niet dat hun oudere familieleden een risico lopen door een te lakse overheid. Tegelijkertijd kunnen we de economie niet eeuwig in een lockdown houden. Zodra we het aantal intensive-care bedden en onze test capaciteit genoeg hebben vergroot, moeten we daarom onze economie langzaam weer op gang brengen. We zullen nog een lange periode anders met elkaar om moeten gaan, maar wel op een manier dat de school- en werk-carrière van jongeren geen langdurige schade oploopt.

Is het noodzakelijk om alle bedrijven te redden als we ook het systeem willen veranderen mbt klimaat? (uitleg: Airbnb en KLM dragen bij aan co2 uitstoot wat we juist willen reduceren. Beide bedrijven vragen om staatssteun)

De crisis heeft voor velen zware gevolgen, maar is ook juist een uitgelezen kans om het klimaat te ondersteunen. Bedrijven die afhankelijk zijn van staatssteun kunnen voorwaarden opgelegd worden om juist op het vlak van klimaat grote investeringen en verbeteringen te realiseren. De oplossing is niet om te sturen op het faillissement van vele bedrijven, want al die bedrijven zijn ook werkgevers. Mensen die zonder werk komen te zitten of bedrijven die imploderen zijn een negatieve prikkel voor de economie en trekken ons (verder) een recessie in.

Bewijst de aanpak van Griekenland niet dat als de noordelijke EU-landen niet solidair (genoeg) zijn, dat China en Rusland dan meer voet aan de grond zullen krijgen? (haven van Piraeus is verkocht aan China op aandringen van Eurogroep, wat nadeling kan uitpakken voor Rotterdam op de lange termijn). Denken we niet teveel kortetermijn en in termen van uitsluitend geld? Met andere woorden: we moeten ook denken aan de politieke unie. Dat kost geld op korte termijn, maar resulteert wel in eenheid van de EU en daarmee geo-politiek gewicht tov andere wereldmachten. En dus ook economisch belang voor ons op de lange termijn

Europa staat het sterkste als het eensgezind samen optrekt en een lange termijnvisie voert. Juist kleine landen als Nederland plukken de vruchten van duurzame samenwerking, want alleen kunnen wij niet concurreren op de economische markten tegen andere economische machtsblokken. De Europese interne markt is ook nog lang niet af. We moeten die investeringen wel verstandig doen. De Europese Unie is niet zo makkelijk te regeren als de Verenigde Staten of China met één politiek leider aan het hoofd. Dus wees scherp op je investeringen, maar houd niet vrekkig de hand op de knip, zoals ons huidige kabinet soms lijkt te doen.

In hoeverre verliest Italië inkomsten in haar staatskas omdat Italiaanse bedrijven in Nederland voor meer voordelige tarieven belasting afdragen?

Tax Justice [1] [2] rekende begin april uit dat Italië jaarlijks 1,37 miljard euro misloopt aan belastinginkomsten doordat Nederland zich als belastingparadijs gedraagt, terwijl dat voor Nederland netto maar heel weinig oplevert. Ik strijd al jaren voor het aanpakken van belastingparadijzen, zoals Nederland, Luxemburg en Ierland. Het is tijd dat het kabinet ook inziet dat het zelf actief bijdraagt aan de ontwrichting van andere Europese landen en dat de starre houding van het kabinet over steunmaatregelen verre van solidair is.

[1] https://www.taxjustice.net/2020/04/08/revealed-netherlands-blocking-eus-covid19-recovery-plan-has-cost-eu-countries-10bn-in-lost-corporate-tax-a-year/

[2] https://paultang.nl/the-european-union-loses-37-6-billion-in-tax-revenues-due-to-profit-shifting/

Gezamenlijk begrotingsbeleid, ok, maar dan ook een gezamenlijk belasting en pensioenbeleid. Hoe sta je daar in?

Ik sta daar voorzichtig in. De toekomst van het internationale belastingsysteem wordt nu aan de onderhandelingstafel bij het OESO bediscussieerd. Onderdelen daarvan zijn: hoe kunnen we de belastingparadijzen een halt toeroepen, maar ook: hoe kunnen we digitale bedrijven, die nu alleen belast worden op de plek waar ze gevestigd zijn, op een eerlijke manier belasten. Dat juichen we zeer toe, maar de onderhandelingen gaan moeizaam. Eind 2020 zal de Europese Commissie gelukkig zelf stappen ondernemen als er nog steeds geen resultaat op OESO-niveau is bereikt. Wat betreft pensioenen: dat ligt moeilijker. We zien grote culturele verschillen in de hele EU als het gaat om het gemiddelde aantal werkuren, aantal werkjaren en het inkomen. Het is een illusie om nu te denken dat een Europees pensioenstelsel deze crisis kan oplossen, want zeker in Italië en Spanje is er een hoge jeugdwerkloosheid. Pensioen verhogen leidt tot meer werkloze jongeren. Maar het is geen ondenkbare stap.

Hoe denkt Paul Tang over de diplomatieke rel die door deze positie wordt veroorzaakt?

Ik denk dat Wopke Hoekstra niet onbewust deze positie heeft gekozen, maar verkeerd gegokt en daarmee wel krassen heeft opgelopen. De Nederlandse diplomatie kenmerkt zich door een neutrale positie te zoeken. Ook in de totstandkoming van de Europese Unie en de vele onderhandelingen daarna, zoals over de Europese Grondwet, probeerde Nederland altijd tussen grote lidstaten in te zitten qua positie om zo makkelijker te kunnen laveren. Sinds het vertrek van het Verenigd Koninkrijk is dat bemoeilijkt. Ik vermoed dat Hoekstra had ingezet op Merkel aan zijn linkerzijde om zich te beschermen tegen het zuiden. Dat heeft zich in de realiteit minder goed vertaald en te laat is Hoekstra geschoven van positie. Dat heeft niet alleen diplomatieke krassen opgeleverd, want Nederland heeft de gunfactor echt wel verloren bij een paar zuidelijke lidstaten, maar ook politieke krassen. In de aanstaande onderhandelingen over het Meerjarig Financieel Kader zal dit Nederland parten kunnen spelen. Kortom; het heeft ons weinig goeds opgeleverd in mijn opinie en vooral geschaad.

Had het voor de positie van Italië nu iets uitgemaakt als Italië de afgelopen jaren een meer ‘Nederlands’ beleid had gevoerd, met economische hervormingen? Want dat is wat Hoekstra impliceert.

Italië kampt al decennia met een hoge staatsschuld, waardoor de rentelasten dermate hoog zijn dat het land een begrotingsoverschot nodig heeft om dit te bekostigen. Sinds 1995, met uitzondering van 2009, heeft Italië steevast een primair begrotingsoverschot.[1] Dit in tegenstelling tot Nederland, dat gedurende die periode meermaals een primair begrotingstekort had.

Na de kredietcrisis, waarbij er strenge voorwaarden werden gesteld aan steunpakketten over het begrotingsbeleid, heeft de Nederlandse overheid sterk bezuinigd. De Italianen met een economie die draait op toerisme en industrie, moesten ongelimiteerd sober blijven begroten om te voldoen aan de begrotingsvoorwaarden. Tegelijkertijd moest de industrie flink inleveren om klimaatdoelstellingen te halen. Het land heeft zich dus nooit kunnen herstellen van de kredietcrisis.

Nederland, dat voor een groot deel afhankelijk is van Italië voor toerisme en voedingswaren, heeft een grote dienstensector en zeer gunstig vestigingsklimaat. Daardoor kon Nederland niet alleen snel(ler) herstellen na de kredietcrisis, maar handelde het ook niet solidair richting landen als Italië.

[1] https://twitter.com/adam_tooze/status/1249695081247813633

Worden Eurobonds uitgegeven door alle EU landen, of enkel de Euro-landen? Indien dat laatste, waarom deze keus?

Er liggen verschillende scenario’s op tafel, maar het meest serieuze voorstel betreft deelname van de 19 Eurozone landen. Voornaamste reden om in dit verband de eurobonds of coronabonds op te zetten is snelheid en legitimiteit. Een obligatie aangaan met verschillende valuta vraagt om veel waarborgen rondom inflatie, koersen etc. en is derhalve te complex om snel op te tuigen.

is het niet per definitie zo dat werkende loon-afhankelijken altijd alle rekeningen betalen en kapitaal eigenaren altijd de winst weghalen.

Ondanks dat ik je frustratie helemaal deel denk ik dat dit een keuze is die we kunnen veranderen. We zijn al decennia verknocht aan het kapitalisme, waarbij winst een grotere deugd lijkt te zijn dan een bijdrage aan de samenleving. We kunnen de samenleving en economie ook anders inrichten. Winsten maken mag, maar je moet wel mens en milieu in acht nemen. Daarnaast zijn veel ideeën als basisbanen en vermogensbelasting mogelijk controversieel, maar wel het overwegen waard. Het fundament van een samenleving moet toch zijn dat de economie voor de samenleving werkt in plaats van andersom?

Art. 125 (no-bail-out) TFEU stelt dat schuld niet gedeeld mag worden tussen landen. Wat is nu de middenweg?

Artikel 125 lid 1 VWEU [1] geeft expliciet een uitzondering voor wederzijdse financiële garanties voor de gemeenschappelijke uitvoering van een specifiek project. Op grond van dit lid kunnen coronabonds worden opgericht.

Ook stelt dit lid dat Europese lichamen wettelijk aansprakelijk zijn voor financiële verbintenissen zoals coronabonds, terwijl lidstaten op hun beurt garant (moeten) staan voor de financiële verplichtingen van de Europese lichamen.

Artikel 125 VWEU staat dus geenszins in de weg aan het instellen van coronabonds.

Het uitbreken van epidemieën wordt mede in de hand gewerkt door globalisering, met name door de toenemende mobiliteit van mens, dier en goederen. Kan de internationale gemeenschap het zich economisch veroorloven de fysieke globalisering in te dammen?

Ik denk dat een voorvraag is: Kan onze internationale gemeenschap het zich sociaal veroorloven de fysieke globalisering in te dammen? Ondanks alle nadelen die globalisering ook kent zie ik het juist als een vooruitgang. Mensen zijn steeds vrijer om zich over de wereld te verspreiden en vrij om te leren van anderen. We hebben alleen te lang als samenlevingen alleen maar oog gehad voor de voordelen. Het is nu tijd om de nadelen tegen te gaan.

Digitale bedrijven moeten gewoon eerlijk belasting betalen, waar ter wereld ze ook gevestigd zijn. We hebben een wereldwijde klimaataanpak nodig. We hebben wereldwijde afspraken nodig over het beschermen van mensenrechten. Dan kan de globalisering ons alleen maar meer helpen.

Of we economisch gezien ook terug kunnen: ik denk het niet. Als we nu geen handel konden drijven met Aziatische landen hadden we toch een groot tekort gehad aan medische hulpmiddelen en elektronische middelen. Zeker een handelsland als Nederland met een grote dienstensector moet niet verlangen zelfvoorzienend te zijn en alles zelf te produceren.